تعاملاتی که میان گروه معدنی متما و نمایندگاه جامعه میزبان در سال های اخیر شکل گرفته است؛ نشان می دهد که ساکنین روستای مروارید نیاز جدی به توسعه امکانات و فرصت های آموزشی، فرهنگی و ورزشی دارند. در نتیجه، کیفیت زندگی در روستا برای تمام گروه های سنی بهبود می یابد. از طرف دیگر، گروه معدنی متما به عنوان عضوی در صنعت معدن، یکی از مسئولیت هیا خود را مشارکت در فرهنگ سازی و آشنایی عموم مردم با صنعت معدن می داند. زیرا که؛ فهم درست از شرایط و اقتضائات این صنعت می تواند، فضای لازم برای تعریف تعاملاتی برنده برنده میان یک شرکت معدنی و ی نفعان کلیدی آن را ایجاد کند. با این توضیحات، در ادامه برنامه های اجرا شده در محور فرهنگ و آموزش همگانی در گروه معدنی متما معرفی می شوند.

کودکان و نوجوانان سرمایه های اصلی هر جامعه ای هستند. سرمایه گذاری بر ارتقای کیفیت زندگی آن ها، در مراحل جوانی و بعد از آن، منجر به داشتن جامعه ای سالم تر و پویاتر می شود. در تعاملاتی هم که اهالی روستای مروارید با تسهیلگران و مسئول واحد مسئولیت اجتماعی متما در روستا داشتند؛ دغدغه های خود را درباره کمبود امکانات فرهنگی، ورزشی و تفریحی برای کودکان و نوجوانان مطرح کردند. از طرف دیگر، گروه معدنی متما، به کودکان و نوجوانان به عنوان نسل آتی بزرگسالانی می نگرد که با معدن در تعاملی جدی قرار خواهند گرفت. در نتیجه، رشد مهارتی، فرهنگی و آموزشی ایشان می تواند در آینده تعاملاتی سازنده تر و با ریسک تعارضات کم تر را شکل دهد.

گروه معدنی متما، علاوه بر تاثیرگذاری بر ارتقای کیفیت زندگی ساکنین جامعه میزبان از طریق اشتغال مستقیم مردان ساکن منطقه در معدن سنگ آهن مروارید؛ با حمایت از فعالیت های اقتصادی که در مقیاس خرد و متوسط در روستای مروارید شکل گرفته اند، در پایداری اقتصادی اجتماعی جامعه پیرامونی خود ایفای نقش کرده است. نگاه متما در این حوزه، در موضوع «خرید و تدارکات مسئولانه» جای می گیرد. بدین معنا که؛ یکی از فرصت هایی که بنگاه های اقتصادی می توانند در توانمندسازی اقتصادی اجتماعی جامعه محل فعالیت خود سهیم باشند، تامین خدمات و محصولات مورد نیاز خود از آنجاست. بدین ترتیب، کسب و کارهای خرد و متوسط به عنوان پیمانکار در زنجیره تامین شرکت قرار می گیرند. در گروه معدنی متما، شرایطی ایجاد شده است که از نگاه صرفا خیرخواهانه به مسئولیت اجتماعی گذر کرده و به فرصت های مرتبط با کسب وکار شرکت برای تعامل با جامعه میزبان توجه شده است. در نتیجه، حلقه های بیشتری از جریان خلق و توزیع ارزش اقتصادی در شرکت متما، به سمت جامعه میزبان در محل فعالیت شرکت وصل شده است. در این مسیر، حمایت های مالی و غیرمالی برای راه اندازی و تداوم فعالیت کسب وکارها، برگزاری دوره های آموزشی مهارتی تخصصی و معرفی به افراد یا سازمان های دیگر برای ارتقای سطح کار آن ها نیز صوت گرفته است.

در حدود پنج سال قبل، در متما فرصت تامین خدمات غذای کارکنان شرکت، به عنوان موضوعی برای مشارکت با جامعه میزبان شناسایی شد. با توجه به عدم فعالیت آشپزخانه صنعتی در روستای مروارید و با هدف داشتن تعاملی مسئولانه و توانمندساز با جامعه، واحد مسئولیت اجتماعی متما اقدامات مختلفی را برای راه اندازی و تداوم فعالیت آشپزخانه ها دنبال کرده است؛ که مهم ترین آن ها عبارتند از: • انتخاب گروه هدف بانوان برای راه اندازی آشپزخانه • برگزاری دوره های آموزشی آشپزی صنعتی برای بانوان داوطلب با حضور مدرسین سازمان فنی و حرفه ای • معرفی 10 بانوی برگزیده به سازمان فنی و حرفه ای و دریافت گواهینامه های مرتبط • تشکیل دو گروه کاری برای راه اندازی دو آشپزخانه با توجه به داوطلب شدن دو بانوی روستا برای قبول مسئولیت مدیریتی و فعالیت سایرین به عنوان نیروهای شاغل در آشپزخانه ها • اعطای وام 20 میلیون تومانی برای راه اندازی آشپزخانه ها از طرف صندوق مسئولیت اجتماعی • ارائه خدمات مشورتی داوطلبانه توسط کارکنان متما در زمینه حسابداری، دریافت مجوزهای رسمی مورد نیاز (شامل صنف، بهداشت و غیره) و غیره. • همراهی تسهیلگر و مسئول دفتر مسئولیت اجتماعی در روستای مروارید با دو بانوی مالک/مدیر آشپزخانه ها برای مدیریت امور آشپزخانه ها شامل: تنظیم روابط با واحدهای مرتبط در شرکت، مدیریت مسائل فرهنگی در روستا درباره کار بانوان، بهبود کیفیت غذا و سامان دهی به امور بانوان شاغل در هر آشپزخانه. • تعیین توافقی درصدی از درآمد دو آشپزخانه برای پرداخت به صندوق مسئولیت اجتماعی و تخصیص آن به امور فرهنگی و آموزشی روستا (این درصد از 9 درصد در ابتدای کار تا 5/3 درصد در زمان تدوین این گزارش متغییر بوده است). فعالیت اولین آشپزخانه از آذر 1399 و دومین آشپزخانه از فروردین 1400 آغاز شد. در حال حاضر، پخت غذای ناهار و شام به صورت گردشی ماهانه بین دو آشپزخانه تقسیم کار و سفارش گذاری شده است. بدین ترتیب، توزیع درآمد اقتصادی ایجاد شده میان افراد شاغل در آشپزخانه ها، عادلانه تر و گسترده تر می باشد. در حال حاضر، این دو آشپزخانه علاوه بر ارائه خدمات به معدن سنگ آهن مروارید که تضمین کننده تداوم فعالیت آن هاست؛ سفارش هایی نیز به صورت مستقل برای مراسم های مختلف (مانند جشن های عروسی، مراسم سوگواری درگذشتگان و غیره) از روستای مروارید و روستاهای اطراف دریافت می کنند.

در روستای مروارید که روستای اصلی همجوار معدن سنگ آهن مروارید است؛ عموما بانوان فعالیت اقتصادی جدی و تمام وقت ندارند. با این حال، تعاملاتی که تسهیلگران و مسئول واحد مسئولیت اجتماعی در روستای مروارید با ایشان داشت؛ نشان داد که ایشان تمایل جدی برای اشتغال پاره وقت و متمرکز در خانه یا داخل روستا دارند. با بررسی مهارت ها، امکانات و فرصت های اشتغال خرد، دسته های زیر برای برگزاری آموزش های فنی حرفه ای تعیین شدند: آشپزی و شیرینی پزی خیاطی بافندگی؛ شامل فرش بافی، گلیم بافی و جوراب بافی یکی از فرصت هایی که در انتخاب موضوعات آموزشی در نظر گرفته شد؛ امکان خرید محصولات و خدمات بانوان شاغل توسط معدن یا همکاری به عنوان پیمانکار معدن با ایشان بود. این نگاه، در ادامه با فعالیت دو آشپزخانه بانوان جهت تامین غذای کارکنان معدن و خرید از تولیدات بانوان جهت بسته های هدیه سازمانی/ مناسبتی پشتیبانی شد. همچنین، این دوره ها با همکاری و حضور مدرسین مورد تایید سازمان فنی و حرفه ای کشور برگزار شد؛ و در نهایت بانوان علاقمند با شرکت در آزمون های مرتبط، گواهینامه فنی حرفه ای در رشته منتخب خود را دریافت کردند.

همسو با یافته های تیم دفتر مسئولیت اجتماعی متما؛ یکی از فرصت هایی که برای مشارکت در توسعه جامعه میزبان معدن سنگ آهن مروارید شناسایی شد، فعال شدن کارگاه های کوچک خانگی خیاطی برای بانوان روستای مروارید بود. واحد مسئولیت اجتماعی متما، از دو طریق به این فرصت موجود و تمایل بانوان روستا برای توجه به آن، پرداخته است:
• حمایت از برگزاری آموزش های فنی حرفه ای خیاطی برای بانوان علاقمند
• ارائه سفارش دوخت انواع محصولات برای استفاده در بسته های هدیه سازمانی؛ مانند انواع کیف و ساک های هدیه، ماسک های طبی و پارچه ای، هدایای کوچک نمدی، کیف تبلت و کیف مدارک. در کل 32 نفر از بانوان روستا در دوره های آموزشی خیاطی شرکت کردند. این بانوان جهت دریافت مدارک حرفه ای رتبط به سازمان فنی و حرفه ای استان زنجان معرفی شدند. از میان آن ها، حدود 22 نفر از بانوان نسب به خرید چرخ خیاطی (ساده و صنعتی) اقدام کرده اند. برخی از ایشان با استفاده از مدرک فنی و حرفه ای خود، موفق به دریافت وام خرد برای خرید چرخ خیاطی شدند. این بانوان در گروه های دو سه نفره، یک اتاق از محل زندگی خود را به عنوان کارگاه خانگی به فعالیت خیاطی خود که به صورت پاره وقت انجام می دهند، اختصاص داده اند. سفارشاتی که متما برای محصولات مدنظر خود در بسته های هدیه سازمانی دارد؛ با نظارت مسئول واحد مسئولیت اجتماعی در روستای مروارید و متناسب با مهارت و امکانات بانوان خیاط، میان آن ها توزیع می گردد. یکی از همکاری های مهمی که میان واحد مسئولیت اجتماعی متما و بانوان شاغل در حرفه خیاطی شکل گرفت، تولید ماسک در سال 1399 بود. در آن سال به دلیل شیوع بیماری همه گیر کرونا، اهمیت حمایت از سلامت کارکنان در محیط کار و سلامت عموم ساکنین در جامعه محلی؛ تولید ماسک های طبی در کارگاه های خیاطی خانگی بانوان روستای مروارید دنبال شد. در این پروژه، 100 هزار عدد ماسک طبی توسط 10 نفر از بانوان خیاط تولید شد. واحد مسئولیت اجتماعی متما با تخصیص بودجه مورد نیاز، تامین مواد اولیه و آموزش بانوان، فرصت اشتغال ایشان در این پروژه را تسهیل کرد. اعداد و ارقام موجود درباره بودجه این پروژه متفاوت و متناقض است.

یکی از مشاغل سنتی ساکنین در منطقه پیرامونی معدن سنگ آهن مروارید، کشاورزی است. از طرف دیگر، براساس قانون، معادن بایستی نسبت به خرید زمین های اطراف معدن اقدام کنند تا حریم طبیعی مناسبی از نظر جغرافیایی با محیط زیست انسانی ایجاد شود. برخی از زمین های خریداری شده توسط گروه معدنی متما، قابل کشت است. در نتیجه، ایده فعال کردن این زمین ها با کاربری کشاورزی و ایجاد فرصت های اشتغال جدید به ویژه برای جوانان روستا از سال 1400 در دستور کار واحد مسئولیت اجتماعی متما قرار گرفت. مهم ترین اقدامات صورت گرفته تاکنون را می توان چنین برشمرد: • دعوت به همکاری دو متخصص کشاورزی پایدار و ارگانیک برای بررسی امکان های کشت مختلف به ویژه کاشت گیاهان دارویی. • انتخاب دو زمین کشاورزی هر یک دو هکتار، برای کاشت گندم با بذر هما، نخود و گل محمدی به تفکیک قطعات مشخص شده. • همکاری یکی از پسرهای نوجوان روستا به عنوان مسئول پروژه و کشاورز مسئول رسیدگی به امور مزرعه نمونه. • تعریف قرارداد همکاری با ساکنین روستا که به صورت دائم یا موردی که در امور مزرعه فعالیت داشتند و پرداخت حق العمل رسیدگی به امور کشاورزی زمین ها • واریز سود حاصل از فعالیت کشاورزی در مزرعه نمونه به صندوق مسئولیت اجتماعی

یکی دیگر از فرصت هایی که در حوزه خرید و تدارکات در شرکت متما برای مشارکت با جامعه میزبان و تقویت سیستم اقتصادی اجتماعی آن مورد توجه گرفت؛ تامین برخی از اقلام بسته های هدیه سازمانی، از محصولات تولید شده در روستای مروارید است. در این حوزه، نیاز شرکت در دو دسته تعیین شد: • بسته های هدیه همیشگی که به مهمانان یا بازدیدکنندگان معدن داده می شود. • بسته های هدیه مناسبتی (مانند عید نوروز). با توجه به شرایط اشتغال زنان و مردان در روستا و با درنظر گرفتن دوره های آموزشی فنی حرفه ای برگزار شده؛ همکاری شرکت متما در این زمینه به سمت تعامل با بانوان روستا سوق پیدا کرد. با حضور تسهیلگر و مسئول واحد مسئولیت اجتماعی در روستای مروارید، شناسایی و ارتباط با بانوانی که قابلیت و توانایی تولید محصولات مورد نظر را دارند، انجام می شود. در این حوزه، حمایت های واحد مسئولیت اجتماعی متما به شکل های مختلفی مانند کمک در خرید مواد اولیه، نظارت بر طراحی و دوخت/ بافت محصولات و هماهنگی امور مالی صورت می گیرد. دسته های مختلفی از محصولات و خدمات در سه سال اخیر در هدایای سازمانی گروه متما، از روستای مروارید دریافت شده است که عبارتند از: • گلیم های پشمی دست بافت در اندازه های کوچک و متوسط • جوراب های پشمی دست بافت • انواع گیاهان کوهی/ دارویی دست چین شده از دشت و کوهستان منطقه • انواع کیف و ساک های هدیه • کیف تبلت و کیف مدارک • شیرینی خشک • شمع های دست ساز

در روستای مروارید که روستای اصلی به عنوان جامعه میزبان در منطقه محل فعالیت معدن سنگ آهن مروارید است؛ امکانات و خدماتی که با استفاده از آن ها تجربه کودکی و نوجوانی شادتر و غنی تری را برای بچه های ساکن در روستا فراهم کرد، وجود نداشت. با تکیه بر این مساله و نیازی که از طرف خانواده ها و اهالی روستا نیز مطرح شده بود؛ واحد مسئولیت اجتماعی گروه معدنی متما در اسفند ماه 1400، برنامه راه اندازی و حمایت از کتابخانه مروارید را در دستور کار خود قرار داد. در حال حاضر، کتابخانه مروارید با حضور یکی از بانوان جوان روستا به عنوان مسئول کتابخانه فعالیت می کند. با همراهی شورای اسلامی روستا، یکی از اتاق های ساختمان شورا که دارای دسترسی مستقل هست، به عنوان محل کتابخانه مورد استفاده گرفته است. کلیه امکانات موجود در کتابخانه، با مشارکت جمعی فراهم شده است. برخی از امکانات آن از طرف شرکت متما تامین شد (مانند قفسه های کتاب، دستگاه مودم اینترنت، مانیتور تلویزیون و میز و صندلی) و برخی دیگر با جلب مشارکت خیرین در شبکه ارتباطی مدیران و کارکنان متما و اهالی روستای مروارید فراهم شد (مانند انواع کتاب، لوازم التحریر و غیره). در این سال ها، کتابخانه مروارید محل مراجعه کودکان و نوجوانان برای خواندن و به امانت گرفتن کتاب، انجام بازی های گروهی، حضور در کارگاه های آموزشی و حتی گذراندن اوقات فراغت با همسالان بوده است. واحد مسئولیت اجتماعی متما به عنوان حامی اصلی تداوم فعالیت کتابخانه محسوب می شود و کمک های زیر همواره برقرار بوده است: • پرداخت اجاره محل کتابخانه به شورای اسلامی روستای مروارید • پرداخت حقوق مسئول کتابخانه از بودجه صندوق مسئولیت اجتماعی • تخصیص تنخواه به کتابخانه برای هزینه های جاری مانند خرید لوازم التحریر، شارژ اینترنت، نظافت و تعمیرات از صندوق مسئولیت اجتماعی

در حال حاضر، در روستای مروارید، یک مدرسه در دو مقطع دبستان و متوسطه اول فعالیت دارد. واحد مسئولیت اجتماعی متما، همواره با مدیر مدرسه تعامل و ارتباط مستقیم داشته است؛ و متناسب با نیازمندی¬های اعلام شده، برای ارتقای کیفیت خدمات آموزشی مدرسه به کودکان و نوجوانان مشارکت داشته است. یکی از مهم¬ترین دستاوردهای تعاملات میان واحد مسئولیت اجتماعی متما و مدرسه روستای مروارید، تشکیل کلاس¬های مقطع متوسطه اول در پایه¬های هفتم، هشتم و نهم بود. تا سال 1400، تحصیل در مدرسه روستای مروارید فقط تا پایان مقطع دبستان امکان¬پذیر بود. علی¬رغم اینکه، تعداد دانش‌آموزان مقاطع هفتم تا نهم روستای مروارید و روستاهای اقماری ظرفیت کافی برای ارائه خدمات متوسطه اول از طرف آموزش پرورش را داشت؛ اما اهالی موفق به انجام مراحل اداری برای راه‌اندازی نشده بودند. مسئول دفتر مسئولیت اجتماعی در روستای مروارید، با تشکیل جلساتی با حضور والدین دانش آموزان و مدیر مدرسه، لزوم پیگیری جدی برای رفع شدن این مشکل و تاثیر مثبتی که بر زندگی فرزندان ایشان در روستا داشت را تبیین و پر رنگ کردند. همچنین، همراهی و راهنمایی¬های لازم برای چگونگی مراجعه و ارائه درخواست به ادارات مرتبط را با اهالی روستا داشتند. این نوع تعامل با جامعه میزبان را می¬توان نمونه موفقی از مشارکت غیرمالی و بهره¬گیری از ظرفیت¬ها و قابلیت¬های طرفین، برای ایجاد یک تغییر مثبت دانست. سایر حمایت¬هایی که توسط گروه معدنی متما در تعامل با مدرسه روستای مروارید صورت گرفته است، عبارتند از: • خرید و اهدای یک دستگاه پرینتر، ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ • مشارکت در بازسازی مدرسه شامل دیوارکشی و جدول¬بندی • حمایت از برگزاری کلاس¬های تقویتی کمک درسی برای دانش¬آموزان، با پرداخت حق¬التدریس معلم و استفاده از فضای کتابخانه مروارید. • درنظر گرفتن نهار برای کادر مدرسه و معلم¬هایی که در دو شیفت صبح و عصر در مدرسه حضور دارند. ناهار از طرف دو آشپزخانه بانوان روستای مروارید ارسال شده و شرکت متما هزینه آن را پرداخت می¬کند. • تامین و اهدای تجهیزات ورزشی به مدرسه (شامل میز فوتبال دستی، انواع توپ و ؟؟؟؟؟؟؟)؛ از طریق تعامل مسئول واحد مسئولیت اجتماعی در روستای مروارید با اداره کل ورزش و جوانان استان زنجان. یکی از برنامه¬های جاری در واحد مسئولیت اجتماعی متما، مشارکت در ساخت یک مدرسه جدید در روستا مروارید است؛ که هر سه مقطع دبستان، متوسطه اول و متوسطه دوم را پوشش دهد. این برنامه، به تدریج با پیگیری امور اداری مربوطه و جلب مشارکت مردم روستای مروارید و سایر خیرین، پیگیری می¬شود. در این برنامه تاکید بر مشارکتی بودن آن است.

یکی از مسائل مهمی که در جوامع روستایی وجود دارد؛ عدم ادامه تحصیل ساکنین روستا در مقاطع تحصیلی زیر دیپلم است. این مشکل، به دلایل مختلفی مانند عدم وجود مقاطع تحصیلی بالاتر در آن روستا، نگاه های فرهنگی به تحصیل دختران و اولویت به ازدواج آن ها، فشار خانواده برای اشتغال پسران و غیره، ایجاد می شود. این مساله در روستای مروارید هم وجود داشت. با این حال راه حل موثری برای تمایل نوجوان، جوانان و بزگسالان بازمانده از تحصیل، حاصل نشده بود. تا اینکه در سال 1400، گروه معدنی متما آمادگی خود را برای مشارکت در طرح آبا (آشتی با آموزش) اعلام کرد. این طرح، براساس تفاهم نامه ای در اردیبهشت 1400 میان سازمان نظام مهندسی معدن و وزارت آموزش و پرورش منعقد شد، اجرا گردید. در این طرح، تعامل سه جانبه ای بین یک شرکت به عنوان حامی مالی، یک مدرسه آموزش از راه دور و مخاطبان سوادآموزی در هر روستا شکل می گرفت. با پیگیری های واحد مسئولیت اجتماعی متما و گفتگو درباره فرصت موجود، 24 نفر از ساکنین روستا که بازمانده از تحصیل بودند و مشمول ادامه تحصیل در مدارس بزرگسالان می شدند؛ در این طرح ثبت نام کردند. گروه معدنی متما، به عنوان حاملی مالی یک سال تحصیلی در این طرح (1401 1400)، از شروع به ادامه تحصیل ساکنین روستا حمایت کرد. با پیگیری های مسئول واحد مسئولیت اجتماعی در روستای مروارید، ترکیبی از آموزش حضوری در روستا و غیرحضوری، برگزاری کلاس های رفع اشکال و حضور در جلسات امتحانات در هر نیم سال تحصیلی در این طرح اجرایی شدند. در ادامه، در سال های بعد نیز 20 نفر در طرح آبا ادامه تحصیل خود را دنبال کرده اند.

یکی از حوزه هایی که گروه معدنی متما به آن پرداخته، ساخت فیلم مستند است. دو فیلم مستند «نان از سنگ» و «پنجه به خالی زد»، با هدف فرهنگ سازی حوزه مسئولیت اجتماعی در صنعت معدن و معرفی معدنکاری به عموم مردم ساخت شد. در فیلم مستند «نان از سنگ»، تلاش شده است که مراحل مختلف کار در یک معدن سنگ آهن، سختی های آن و پیشرفت فعالیت معدنکاری در معدن سنگ آهن مروارید نمایش داده شد. فیلم مستند «پنجه به خالی زد»، منعکس کننده بخشی از زیست فردی و جمعی نوجوانان دختر و پسر در روستای مروارید است. در این فیلم، مخاطب می تواند با نگاه نسل جدید به زندگی خود، علاقمندی ها و دغدغه های آن آشنا شود. همچنین، شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی زندگی در یک روستا، به طور غیرمستقیم در صحنه های مختلف فیلم منعکس شده است. در نتیجه، علاقمندان به حوزه مشارکت و توسعه با جوامع محلی نیز می توانند از دیدن این مستند بهره ببرند.